ÇİN. DÜNYAYI ŞAŞIRTAN DEV – I

11 Kasım 2012

A.Metin Uracin

Bölüm Bir

Dünya, Çin Halk Cumhuriyetini  dikkatle izliyor. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin Daimi Üyesi olarak Suriye meselesinde batıdan farklı bir politik duruş sergiliyor. Bu ve daha bir çok nedenlerle ‘’ ÇİN ‘’  dikkatle izlenen bir ülke konumunda bulunuyor.

Yönetimdeki Çin Komünist Partisi  8 Kasım tarihinden bu yana  çok önemli bir kongre yapıyor. Bir hafta sürecek olan kongrenin bu gün ikinci günü. Çin, Çin Komünist Partisi ve Kongresi, Kongrenin Çin ve Dünya üzerindeki olası yansımaları önemini koruyor..

Dünyanın gözü Çin üzerinde. Bunun sebebi, Çin Halk Cumhuriyeti şu anda dünyanın ikinci büyük ekonomisi olması. Bu ekonomik kapasite Çin Halk Cumhuriyetine artarak yükselen  dünya politik oyunculuğu rolünü de beraberinde veriyor. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin daimi üyesi olmasıyla birlikte düşünüldüğünde,  8 Kasım 2012 tarihinden bu yana iki gündür yapılmakta olan kongrenin önemi daha iyi anlaşılıyor.

ÇKP 18. Kongresinde Çin siyasi liderliğinin değişecek olması ve bu değişimin ülke geleceği üzerinde tayin edici etkilere  olması önem ve dikkati artırıyor. Bu Kongre bir değişim habercisi gibi gözüküyor. Dünya, bu sebeple gözünü şu anda Çin’e çevirmiş bulunuyor.

Beş yılda bir yapılan Parti kongreleri bir platformdur. Bu Kongre, Çin’in gelecek on yılını belirlemesi açısından önemlidir. Bu kongre  platformunda Parti politikaları belirlenerek duyurulacaktır. Parti liderliğindeki  değişimler gerçekleştirilecektir. Çin Halk Cumhuriyeti’nin tek partili bir rejime sahip olduğu hatırlanıp düşünüldüğünde bu kongrenin önem ve etkisi kolayca anlaşılabilir. Bu tek parti,  Çin Komünist Partisidir. ( ÇKP’dir. )   Bu kongre Çin Komünist Partisi kongresidir.

Öncelikle şunu belirtmek gerekir. Çin Komünist Partisi  83 milyon üye’ye sahiptir. Bir başka söyleyişle, Çin Komünist Partisinin üye sayısı Türkiye nüfusundan dahi fazladır. 1 milyar 300 milyon nüfusu olan Çin Halk Cumhuriyetin de 83 milyon üye 2.200 delege seçmektedir. Bu 2.200 delegenin katılmasıyla Kongreler yapılır.

Çin Halk Cumhuriyeti’nin her yerinden gelerek kongreye katılan bu 2.200 delege Çin Halk Cumhuriyetinin başkenti Pekinde toplanarak kongreyi yaparlar.  8 Kasım 2012 tarihinden bu yana olan budur. İki gündür süren kongre 2. 200 delegeyle yapılmaktadır.

Kongre delegeleri 200 kişilik ÇKP Merkez Komitesini seçerler. Seçim sırasında her ne kadar dış dünyaya birlik ve güç gösterileriyle yapılmış bir seçim havası verilse de,  Merkez Komite seçimleri kapalı kapılar ardında, önceden verilmiş kararların tezahürü şeklinde olduğu var sayılmaktadır.

‘’ Kongre sonucu önceden bellidir sonra kongreye ye gidilir ‘’

deyişi de dünya politik çevrelerinde yaygındır.  Kongrenin karar süreci yaklaşık bir hafta sürer.

Çin liderliği’nin 10 yılda bir değişmesi yerleşmiş bir kural halini almış bulunmaktadır. Bu değişim bu yıl, bu kongrede olacaktır. Değişim kongresidir. Önemlidir. Çünkü, değişimler her zaman önemli sonuçlar doğurur.

Liderlik değişimi Selefiyet  – Halefiyet meselesidir.

Çin Komünist Partisi, ÇKP başkanı aynı zamanda Çin Halk Cumhuriyetinin Devlet Başkanıdır. Bu çok önemlidir.

Liderlerin çoğunun yaş sınırını aşmış olması dikkat çekicidir.

Yaş sınırı kuralı ÇKP’ de sıkı uygulanan bir kuraldır. Merkez Komitesi’nin seçtiği 9 üyeden yedisi,  kısaca Politbüro’nun 7 üyesi yaş sınırını aşmış durumdadırlar. Yani, 68 yaşını aşmış durumdadırlar.

Bunun, yani PB üyelerinin değişimi beklenilen ve anlaşılabilir bir durum olduğu açık ve nettir. Politbüro’nun bu üyeleri içinde Devlet Başkanı Hu Jintao, Çin Halk Cumhuriyetin de devlet başkanı aynı zamanda ÇKP’ başkanıdır. Wen Jiabao Başbakanlık  makamı da işgal eden kişilik olduğu  düşünüldüğünde değişimin boyutu ve olası etkileri anlaşılabilir. Yeni liderlik böylece Çin’i gelecek on yıl için yönetecektir. Bu çok önemlidir. Bu karar kongrede bu hafta içinde alınacaktır.

Devlet Başkan vekili Xi Jinping mevcut Başkan Hu Jintao yerine geçmesi beklenmektedir. Li Keqiang’in, Wen Jiabao’nın da adı geçmektedir. Wen Jiabao halihazırdaki Başbakandır.

Teoride, kongre delegeleri seçtiği bilinmektedir. Söylenti odur. Tabandan tepeye doğru seçimdir. Pratik farklıdır. Tavandan tabana bir kararla seçim gerçekleşmektedir. 

Mao Zedong ve Deng Xiaoping zamanında, yani güçlü liderlikler dönemlerinde,

1949 – 1976 ile 1978 – 1992 yılları arasında halefler seçim yapılmaksızın bizzat bir tür tayin ile göreve gelmiş oldukları tarihi birer  kayıt olarak durmaktadır.

Yeni liderlikten,

2. Bölüm devam ediyor