ÇİN. DÜNYAYI ŞAŞIRTAN DEV –IV

11 Kasım 2012

Bölüm Dört

A.Metin Uracin

Dünya, Çin Halk Cumhuriyetini  dikkatle izliyor. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin Daimi Üyesi olarak Suriye meselesinde batıdan farklı bir politik duruş sergiliyor. Bu ve daha bir çok nedenlerle ‘’ ÇİN ‘’  dikkatle izlenen bir ülke konumunda bulunuyor.

‘’ Dörtlü Çete ‘’

1976 -1978 dönemi politik hesaplaşma.

Mao Zedung’un karısının da içinde olduğu Devrime ve Mao Zedung düşüncesine bağlı

‘’ Dörtlü Çete ‘’ ile Deng Xiaoping’in kıran kırana iktidar mücadelesi.

Deng Xiaoping 1978 de kazanınca ‘’ Cüce Deng’in Liberal Ekonomisini ‘’ kurulmuştur.

‘’ To get rich is glorious’’  yada‘’ Zengin olmak muhteşemdir ‘’

Zengin olmak muhteşemdir. Deng Xiaoping teorisidir. Bu teori Mao Zedung düşüncesinden ayrılır.

Ayrıdır.

Bu. Yani Çin Komünist Partisi’nin çelik disipliniyle, Liberal piyasa ekonomisinin karma sistemidir. Bir taraftan ekonomi canlanırken diğer taraftan katı bir disiplinle ülke yönetilmiştir. Bu bir ilk olmuştur.

Politik Kominizim ile Ekonomik Liberalizim. Bir ilk olmuştur.

Deng Xiaoping 1992 yılında ölene kadar devam etmiştir. Başka bir deyişle,  14 yıl bizzat Deng Xiaoping eliyle  devam etmiştir. Deng Xiaoping ölünce, 1992 yılında 10 yılda bir yapılan seçimli kongreler ve değişim sürecine girilmiştir. Bu kongre 18. Kongredir. ÇKP Kongresidir.

Kısaca 1992 -2002 üçüncü dönem olarak kabul edilir. 27 yıllık Mao Zedung Düşüncesi dönemi ilk dönemdir. 14 yıllık Deng Xiaoping Teorisi dönemi ikinci dönem olarak kabul görür.  Kısaca 1992 -2002 üçüncü dönem olarak kabul edilir. 2002 – 2012 dönemi dördüncü dönemdir. Şimdi sıra beşinci dönemde 2012 -2022 dönemine gelmiştir.

‘ Big Bang ‘

Deng Xiaoping dönemi başlarken yani 35 yıl önce Çin ekonomisi İtalyan ekonomisinden küçükken, şimdi, 2012 yılında dünyanın ikinci büyük ekonomisi olması insanlığın ekonomik tarihinin büyük bir başarısı olarak değerlendirmek gerekir.

Çin meydan okumaktadır. Dünyaya ekonomik meydan okumaktadır. Bu modelin iki taraflı olduğu görülmüştür. Vefa ve Cefa tarafları. Avantajlı ve dezavantajlı tarafları. Konfor yaratılıp tadı çıkarılırken, bunun çevre ve ekolojik bir yıkıma yol açan tarafları vardır.

Hızlı ekonomik büyüme o kadar hızlı olmuştur  ki, çevre ve ekolojik koruma için mola vermek dahi zaman kaybı olarak görülmüş ve  mümkün olmamıştır.

Sonuç, burkucu olmuştu. Hızlı endüstrileşme ve inşaat sektöründeki ‘ Big Bang ‘ patlama, Çin’i Amerika Birleşik Devletleriyle birlikte dünyanın en büyük ozon tabakası tahrip edicisi yapmıştır. Atmosfere en fazla zararlı sera etkili gaz’ın 2007 yılında bu iki ülke tarafından salındığı anlaşılmıştır. Seranın zararlı etkisi sınır zorlayıcıdır.

Hükümet, Merkezi Yönetim Loess Vadisinde, – vadi ülkenin kuzey batısında yer almaktadır – temiz enerji için ‘’ Wind Turbine’’ yani  ‘’ Rüzgar Gülü ‘’ enerji üretimine başlamıştır. İroniktir.

“high growth, high pollution” yada  ‘’ Hızlı Gelişme, Hızlı Çevre Kirliliğidir ‘’

Sonuç olarak.

480 milyon Çin’li temiz günlük yaşama ulaşamamaktadır. 120 milyon Çinlini günlük kullanım suyuna ulaşması dahi oldukça zordur. Ulaşamayan Çinliler açısından ‘’ Saniter ‘’ koşullar dehşet verici olduğu söylenebilir. Bunlar  ‘’ Asya İlerleme  Bankası’nın ‘’ verileridir.

Her yıl 500.000 ile 750.000 erken doğum ölümlerinin Çin’ de meydana geldiği Dünya Sağlık Örgütü raporlarına yansımıştır.

Çevre tahribat Çin hudutlarıyla sınırlı kalmamıştır. Pasifik çevre ülkeleri ile Birleşik Devletlerin batı kıyılarını da etkilemiş olduğu ortaya çıkmıştır.

Çin ekonomisinin kapasite büyüklüğü ile çevre kirliliği dahi tek başına sorunun ne kadar karmaşık olduğunun unsurlarını vermektedir.

‘’Konfiçyüs Enstitüleri ‘’

Londra Olimpiyatlarında Çin dilinde bir çok reklam yapılmış olması manidardır. Çin ve Maçin. Çin de 840 milyon insan Mandarin dilini  konuşur. Maçın de konuşulan dildir.Ana dilleridir. Anne dili İngilizce olanların 375 milyon olduğu düşünüldüğünde bu çok dikkat çekicidir. Elbet, İngilizceyi sonradan öğrenenlerin sayısı dünyada 1 milyara yaklaşmış olduğunu unutmamak gerekir. Çin alfabesinde binlerce harf vardır. Bir gazeteyi okuyabilmek için 3 veya 4 bin harf bilmek yeterlidir.

Amerika ve Avrupa da 6 yaş ve üstü çocuklara Mandarin dilinde eğitim veren sınıflar mantar gibi açılmaktadır.

Çin yönetimi zamanın ruhunu yakalamak için Dünyada bir çok Konfiçyüs Enstitüleri açarak dil ve sinema ile kültürünü yaygınlaştırmak çabasına girdiği son yıllarda gözlenmektedir.

‘’ Barış İçinde Ekonomik Yükselme’’

Çin yönetimi’nin mottosu ‘’ Keep The Peace ‘’  Barışı Korumaktır. Şöyle söylenebilir, Çin ‘’ Barış İçinde Ekonomik Yükselme’’ solqganını öne çıkarmıştır. Sinirli komşularını Çin böylelikle yumuşatma havasındadır.

Fakat, Japonya, Filipinler ve Vietnam ile olan bölgesel sürtüşmeler ve eğemenlik iddiaları ile ABD ile süregelen gizli, açıklanmamış, kirli sürtüşme  ‘’ Barış İçinde Ekonomik Yükselme’’ sologanını boş bir ışık halesine çevirmiş durumdadır.

Çin Halk Kurtuluş Ordusu üç milyonluk asker sayısıyla dünyanın en kalabalık ordusudur. Ordu’nun askeri  harcamalara ayrılan bütçesi oldukça hızlı artmaktadır.

Çin Ordusu ilk Uçak Gemisini hizmete bu yıl içinde sokunca, Uçak Gemisinde en son cyber teknolojisinin, hava savaş sistemlerinin ve çelik teknolojisinin kullanılmış olduğu görülmüştür.

Çin 2013 yılında uzaya bir uzay aracı  göndermeye hazırlanmaktadır. İnsanlı bir uzay aracı gönderileceği söylenmektedir

‘’ Shenzhou 9 ‘’

Tahmini olarak haziran 2013 tarihi söylenmektedir

Mürettebatın biri kadın ikisi erkek üç kişiden oluşacağı tahmin edilmektedir.  Bu şu demektir ABD ve SSCB ‘den sonra uzaya müstakil araç gönderen üçüncü ülke Çin olacaktır.

2012 Haziranın da yer küreye dönen Çin uzay aracında Çin’nin ilk kadın astronotu Liu Yang da yer almıştır. Bu uzay aracı ‘’ Shenzhou 9 ‘’ dir. Çin 2020 yılı itibarıyla uzaya istasyon yerleştirme planları yapmaktadır. Böylece Ay’a insan göndermek mümkün olacaktır. 

Çin Halk Cumhuriyetin!de  ‘’ Et ‘’  tüketimi ve  ‘’ Tarım ’’

Çin’nin et tüketimi dünya et tüketiminin yarısı kadardır. Çin 30 yıl önce tüketmiş olduğı Pork etinin beş katını 2012 yılında tüketmektedir.

Çin’nin ekilebilir, tarıma elverişli toprağı Dünya orantısında yüzde dokuzdur. Çin dünyanın yüzde yirmi birini doyurmak durumundadır. Çin nüfusu dünya nüfusunu %21 dir.

‘’ On bin kitap okumaktansa, dünyayı dolaşmak daha evladır ‘’

Bir Çin deyişi vardır. ‘’ On bin kitap okumaktansa, dünyayı dolaşmak daha evladır ‘’ Çin de pasaport işlemleri altı ay sürmektedir. 2011 yılında Çinlilerin en çok gitmiş oldukları ülkeler 13 milyon ile Hong Kong, 7 milyon 700 bin ile Macau. Portekizce konuşulan bir ülkedir. Oldukça küçük bir ülkedir. Eğlence sektöründen başka bir şey olmayan yerdir. Asya’nın Monte Carlosu da denilen yerdir. Devamla, Güney Kore, Tayvan, Tayland’a 2 milyon Çinli gitmişken, Amerika Birleşik Devletleriyle Fransaya sadece birer milyon Çinli turistin gitmiş olması dikkat çekicidir. ( Source Euromonitor )

Bir önceki yıl ABD’li, Alman turistlerin ardından 70 milyon turistle Çin’li turistler üçüncü sırayı işkal etmişlerdir.

En ilginç Çin’li turistlerin gezi güzergahı Almanya’nın Trier şehri olmuştur. Karl Marx’ın doğduğu şehir Trier’dir.

300.000 Çin li öğrencinin de ABD ve Avusturalya  üniversitelerine eğitim amaçlı gittikleri düşünüldüğünde Çin gelişmesindeki insan faktörü daha iyi anlaşılabilmektedir.

‘’ Sina Weibo ’’  yada   ‘’ a micro-blogging site ‘’ ve  ‘’ Smart phones ‘’

Şu bilgiler önenli olduğu kanaatindeyim. Her yıl 6 milyondan fazla Çinli Üniversitelerden lisans diploması almaktadır.  550 milyon Çinli internet kullanıcısıdır. ‘’ Sina Weibo ’’  denilen   ‘’ a micro-blogging site ‘’ Çin de mikro blok web sayfaları  sayısı geometrik olarak artmaktadır. Bu durum, sosyal eylem, aktif  ve etkili sonuç doğuran işlemlere de yol açmaktadır. Bu bir dünya gerçeği olarak Çin gündemindedir.

Karmaşık Tüketim

Hızlı gelişen şehir ve altyapı için kablo ve bakır tüketimi ile lüks şarap tüketimi bir başka Çin gerçeğidir. Çin de Bordeaux şarapları Almanya da ki tüketimden çok fazladır. Çin Komünist Partisi iletişimi, enerji ve ham maddeyi kontrol etmektedir. 

Kadınlar

‘’ Göklerin  yarısı kadınlarındır.’’

Mao Zedong bir defasında şöyle demiştir.” Women hold up half the Sky”. Yani, göklerin sadece yarısı kadınlarındır. Mao bile göklerin yarısını devrimden sonra kadınlara verebilmiştir. Devrimden bir yıl sonra 1950 yılın da Çin kadınları aile gelirinin yüzde yirmisini kazanırken 60 yıl sonra 2009 tarihinde bu yüzde kırka yükselmiştir. Ekonomik özgürlük altmış yılda yüzde yüz artmıştır. Çin de erkek nüfusu kadın nüfusundan 20 milyon fazladır. Çin Kominist Partisi Politbürosunda sadece karar verici pozisyonda bir kadın vardır.

Çin’nin dünya ile ilişkisi esas olarak hızlı gelişiminin riski ve meydan okumasıyla ilgilidir. Dünya ekonomik düzenine batılı olmayan, İngilizce konuşmayan ve batı demokrasisi dışı bir sistemin egemen olması sarsıcıdır. Çin sarsmaktadır. Avusturalya’nın 2007 -2010 Başbakanı, 2010 -2012 Dış İşleri Bakanı Kevin Rudd,  ‘’… Çin’nin ekonomik gelişimi, III. George sonrası ilk ekonomik fonomendir …‘’demiştir.

‘’ Barış içinde bir arada yaşama ‘’

Bilinen tarihte şudur. Ekonomik güç kaçınılmaz olarak politik ve askeri güce doğru akıp gider.

Çin, Pasifik ve Hindi –Çin de stratejik kabiliyeti büyüktür ve gelişendir. Çin’in bölgede can alıcı çıkarları “core interests”  uzun zaman diliminde Tayvan ile birleşme, Doğu Çin Denizi ile Güney Çin Denizinde egemenlik ve deniz ticaretini korumadır.

Bu iddia ve talepler bölge ülkelerinin çıkarlarıyla çatıştığı açık ve nettir.  Bölgede , ABD tarafsız duruyor görünümündedir. Söz konusu denizlerde Diaoyu ve Senkaku adaları ihtilafları gelecekte büyük sorunlara sebep olacağının işaretlerini vermiştir.

Bölge ekonomisi giderek ve artan bir tempoyla bütünleşse dahi, Politik milliyetçilik Uzak –  Asya da canlıdır. Kolayca provoke edilebilir durumdadır. Bu menfaat çatışmalarında bölge ülkeleri arasındaki krizi yönetmeyi zorlaştırmaktadır.

Dış Politika çevreleri Çin’in  Şam, Tahran ve Pyongyang ile münasebetini dikkatle izlemektedirler. Çin ekonomik gelişmesinin devamı için dünyada istikrar ve bir güç olarak saygı arayışındadır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin daimi üyesi olarak veto hakkını Suriye rejimi lehine kullanmış olması dikkat çekicidir. Çin Halk Cumhuriyeti ‘’ Barış içinde bir arada yaşama ‘’ ve  ‘’ Bin çiçek açsın bin fikir bir arada yarışsın ‘’ felsefesiyle politika yapmaya devam etmektedir.

Model

‘‘ Pekin Gelişme Modeli ‘’

Afrika Örneği

Çin’nin yatırımları Afrikada dikkate değer orandadır. Afrikada ‘ Pekin Gelişme Modeli ‘’ çok öne çıkmış durumdadır.  “Beijing Development Model”  olarak isimlendirilen model tartışmaları devam etmektedir. Pekin Modelinde, batıdakinin aksine, başarılı ekonomik gelişme serbest pazar reformlarıyla sürdürülürken, bunun  dolu – dizgin politik liberalleşme peşine düşülmeden yürütülmesidir. Çin Halk Cumhuriyetinde olduğu gibi yürütülmesidir.

Çin Halk Cumhuriyeti,  Addis Ababada Afrika Birliği Ana Merkezin başta olmak üzere bir çok Afrika ülke Başkentlerinde en önemli ekonomik ve politik rol alıcı olmaya devam edeceği sinyallerini vermektedir.

A.Metin Uracin