MAGNA CARTA LIBERTA

Büyük Özgürlükler Sözleşmesi

Thames Nehri Runnymede Çayırı.

27 Mayıs 1215

( 800. Yüz Yılında )

A.Metin Uracin

Günümüzdeki anayasal düzene ulaşana kadar yaşanılan tarihi sürecin en önemli basamaklarından birisidir.

Papa III. Innocent, Kral John ve baronları arasında, kralın yetkilerini karara bağlamak amacıyla imzalanmıştır

Magna Carta Latince “Büyük Sözleşme”  Magna Carta Libertatum  Latince “Büyük Özgürlükler Sözleşmesi” 1215 yılında imzalanmış bir İngiliz belgesidir.

Kralın bazı yetkilerinden feragat etmesini, kanunlara uygun davranmasını ve hukukun kralın arzu ve isteklerinden daha üstün olduğunu kabul etmesini zorunlu kılmıştır.

 
Vatandaşların özgürlüklerini belirlemekten çok, toplum güçleri arasında bir denge kuran Magna Carta, kralın sonsuz olan yetkilerini din adamları ve halk adına sınırlamıştır.

Magna Carta’nın 39. maddesi;

“ Özgür hiç kimse kendi benzerleri tarafından ülke kanunlarına göre yasal bir şekilde muhakeme edilip hüküm giymeden tutuklanmayacak veya hapsedilmeyecek veya mal ve mülkünden yoksun bırakılmayacak veya kanun dışı ilan edilmeyecek veya sürgün edilmeyecek veya hangi şekilde olursa olsun zarara uğratılmayacaktır.” demektedir.

Böylece, vatandaşların hakları ve özgürlükleri açısından çok önemli kurallar getirmiş olup, hukukun üstünlüğü ilkesinin birçok ülkede yerleşmesine neden olmuştur.

“Her ülkede, her zaman diliminde kendine saygısı olan insanın temel metnidir”.

İngiltere Kralı Yurtsuz John’un İngiliz feodal beylerine tanıdığı hakların yazılı olduğu belge.

İngiltere 1066 yılında Normanlar tarafından fethedildikten sonra, feodal sisteme uygun olarak, topraklar feodal beyler arasında bölündü.

Ancak zamanla İngiliz kralları iktidarlarını feodal beylerin zararına geliştirmeye başladılar. Feodal beyler buna karşı çıktılar ve zaman, zaman krallara başkaldırdılar. Bu mücadele 12. yüzyılın sonlarına kadar kralların lehine gelişti.

12. yüzyılın sonlarında 1. Fiyatların hızla yükselmesi, 2. Üçüncü Haçlı Seferi, 3. Haksız, yeni ve ağır vergiler feodal beylerin büyük hoşnutsuzluğuna yol açtı.

Kral John’a karşı büyük bir düşmanlık oluştu. 1214 sonbaharında, Kral John’un, Fransa Kralı Philippe August’e karşı yaptığı savaştan ağır bir yenilgiye uğraması, feodal beylere cesaret verdi. Krala karşı ilk ayaklanma Nisan 1215’te Stamford’da başladı. 17 Mayıs’ta asiler Londra’yı ele geçirdiler. Bu durumda kral, feodal beylerin isteklerini kabul etti ve bu istekler doğrultusunda kaleme alınan bir fermanı Magna Carta  yayınlandı. 19 Haziran 1215.

1. Hiçbir hür insan (yani feodal bey), yürürlükteki yasalara başvurmaksızın tutuklanamaz,

Hapis edilemez, mülkü elinden alınamaz, yasadışı sayılamaz, sürülemez ya da herhangi bir şekilde yok edilemez. 
2. Adalet satılamaz, geciktirilemez, hiçbir hür yurttaş ondan yoksun bırakılamaz. 
3. Yasalar dışında hiçbir vergi, yüksek rütbeli kilise adamları ile feodal beylerden oluşan bir kurula danışılmadan, haciz yoluyla ya da zorla toplanamaz. Böylece ferman, İngiltere feodalitesinin krallık karşısında güçlenmesine neden olmuştur.

800. Yüz Yılında

27 Mayıs 2015

A.Metin Uracin

Avukat

İstanbul Barosu Dış İlişkiler Merkezi Başkanı